فراگیری فعال نجوم کتاب نجوم کاندیدای جشنواره کتاب رشد ۱۳۹۹
کتابهای فراگیری فعال نجوم، کیهانشناسی نوین (لیدل) که ویرایش جدید آن بعد از اهمال کاری ناشر قبلی اعمال و آماده شده، مبانی نجوم که بالاخره به جای دو جلد همانند کتاب اصلی در یک جلد منتشر شد و این کتاب در کنار فراگیری فعال نجوم و اطلس فشرده آسمان از کارهای پرطرفدار با ترجمه‌ی من در نجوم هستند، و همینطور روشهای برداری که بچه های المپیاد و یا موارد مشابه از آن استقبال کرده بودند همگی طی تفاهم و البته انتظار چندین ساله برای فراهم شدن بستری که منتظرش بودم، با نشر رمز به جاپ رسیدند. ادامه مطلب
علمی‌ترین تخیلی ادبیات!
نگاهی دیگر بر شاهکار آسیموف
آسیموف این رمان خودش را دل انگیزترین و شاید بهترین کار خودش می داند. با وجود اینهمه نویسنده قدیمی و جدید علمی تخیلی چرا آسیموف یکی و به نظرم بهترین عضو از سه غول علمی تخیلی است. دهه ۵۰ بیشترین تعداد کتابهای علمی تخیلی اش را نوشت و به مرور به مقاله نویسی و کتابهای عامه فهم روی آورد. بارها روزنامه نگاران مثل همیشه و الان حاشیه سازی کردند که دوره اش تمام شده یا در جوانی چیزهایی نوشت و تمام شد و ماشین تحریر همیشه در صحنه آسیموف همچنان در آن اتاق بی پنجره در حال کار بود…این کتاب در سال ۱۹۷۲ نوشته شد.
ادامه مطلب
پس از مدت‌ها وقتی باخبر شدم کتاب کیهانشناسی اندرو لیدل که اینجانب، فرهاد ذکاوت، هم در ترجمه و به طور کامل در ویرایش‌اش دخیل بودم بار دیگر و اینبار هم بدون اعمال ویرایش‌های من چاپ شده لازم دیدم بسیار کوتاه در مورد این کتاب و مساله اخلاقگرایی و منافع کوتاه مدت هرکسی که دخیل هست بنویسم.
Introduction to Modern Cosmology
بعد از مبانی نجوم جلد ۱ و ۲ که در سال ۹۴ و ۹۵ منتشر شدند و در بخش کتابهای من می‌توانید فهرست وار ببینید، یک مجموعه که در واقع کتابی‌ست ۱۳۰۰ صفحه در حال آماده سازی‌ست. جلد اول آن منتشر شد و من بعد از من مدتی امتناع به دلیل خستگی و فرسایشی بودن کار ویرایش، قبول کردم دو جلد از چهار جلد پیش بینی شده را ویرایش کنم.
جلد دوم که ویرایش می‌کنم و جلد سوم که شخص دیگری به انجام می‌رساند تا نمایشگاه و یا حتی زودتر به چاپ می‌رسند و جلد آخر یا چهارم هم در صورت توافق نهایی ناشر با من و یا برعکس، کمی بعد به سه جلد دیگر اضافه شده و مجموعه کامل شود. این مجموعه به طور کامل اخترفیزیکی‌ست. دیدگاه دقیق‌تر و مفاهیم عمیق‌تر فیزیکی در این کتاب بیش از کتاب مبانی نجوم دو جلدی و یا نمونه‌های مشابه به چشم می‌خورد و منبع اصلی دانشجویان ارشد نجوم و اخترفیزیک، کیهانشناسی و فیزیک نظری‌ست.
دو کتاب ترجمه شده خودم که ترتیب چاپ آنها مشخص نیست در زمینۀ نجوم آماتوری و فیزیک هستند که امیدوارم هر دو به نمایشگاه ۱۳۹۶ برسند. اگر زودتر هم به چاپ برسند که به فهرست کتابهای من در این سایت اضافه می‌شوند. تعدادی از کتاب‌هایی که کار کرده‌ام چه ترجمه چه ویرایش به دلایل مختلف در سایت نیامده. از جمله فرهنگ نجوم که ناشر شغلش را معلق کرده و مسائل حقوقی در بین هست، کتاب همراه نرم افزار استاری نایت و همینطور نظریه همه چیز نشر بصیرت که مورد آخر به دلایلی که بیشتر باعث تاسف من از عده‌ای در حوزه نشر شده، در فهرست کتاب‌ها نیاوردم.
غیر از دو کتاب ترجمه اخیر که چاپ نشده‌اند مجموعه اخترفیزیک را نشر باشگاه دانش‌پژوهان چاپ می‌کند. از اینجا و همینطور وب سایت این نشر و البته سایت ماخ، سریع‌تر از پخشی‌های آنلاین و یا معرف‌های سایت‌های مرتبط مطلع خواهید شد.
فرهاد ذکاوت
ریاضی! به تنهایی حامل وزنی سنگین از خاطرات نه چندان مطلوب بسیاری از دانش آموزان و دانشجویان در دوره‌های تحصیلی‌شان است. خواهی نخواهی، ریاضیات زبان زبانی‌ست که برای درک رفتارهای طبیعت، حساب و کتابهای بزرگ و کوچک اقتصادی، و تمام مراوداتمان استفاده می‌کنیم. حتی زمانی که داریم احوال پرسی می‌کنیم یا راجع به موضوعی متفاوت صحبت می‌کنیم، با ریاضیات است که می‌توانیم مراوده صوتی و الکترونیک و غیره، در بستر فیزیک توجیه کنیم.
ولی ریاضیات به تنهایی به نظر بسیار خشک می‌رسد. به تنهایی گویا حرفی برای گفتن ندارد. شاید به نظر به دردی نمی‌خورد. ولی اینگونه نیست! حتی ریاضیات هم به تنهایی می‌توانید برای اهالی معدودش، دنیایی جذاب باشد. رشته‌های جدیدی به نام ریاضی-فیزیک هم هستند که درک ریاضیدانها را از فیزیک بیشتر کرده‌اند. اینجاست که ریاضیدانان درست مانند که فیزیکی‌ها که باید ریاضی بدانند تا در فیزیک به پژوهش ادامه دهند، فیزیک بدانند. ولی نه آنقدر که فیزیکی‌ها مجبورند ریاضیات بدانند. در تاریخ علم اگر دقت کنید، تأثیرگذارترین ریاضیدانها دقیقاً کسانی بوده‌اند که فیزیک و نجوم و گاهی رشته‌های دیگر می‌دانستند. از تعامل فیزیک و ریاضیات همان بس که تعدادی از مفاهیم ریاضیاتی از فیزیک وارد ریاضیات شده‌اند و قبلاً وجود خارجی نداشته‌اند؛ چراکه نیاز به زبان دیگری برای بیان پدیده‌ها بوده. ادامه مطلب
نژاد آندرومدا
نژاد آندرومدا، نامی که شما را یاد چند موضوع می‌اندازد. اگر با اُپراهای فضایی در ادبیات ژانر علمی تخیلی آشنایی داشته باشید، و حتی بینندۀ فیلم‌های علمی تخیلی باشید، یقیناً تصور شما بر آن خواهد بود که با داستانی کاملاً فضایی، انهم از نوع میان ستاره‌ای اگر نه حتی میان کهکشانی سر و کار دارید. ولی نیم نگاهی به نام بزرگ و شناخته شدۀ نویسنده بیندازیم. مایکل کرایتون! بیوشیمی‌دانی که یکی از شخصیت‌های چندکاره و موفق قرن بیستم بود. اگر آنقدر زود یکی از همان مشکلاتی که در تحقیقاتش، بنیاد پژوهشی‌اش و همینطور داستان‌هایش می‌نوشت به شکلی گریبانگیرش نمی‌شد، ما تقریبا هر دو سال یکبار شاهد یک کار جدید از وی تا کنون بودیم و این روزها جشن ۷۵ سالگی این شخصیت محترم، موفق و کاملاً آکادمیک را می‌گرفتیم.
شاید با یادآوری پارک ژوراسیک که شاهکار نفس‌گیرش بود که اسپیلبرگ را هم قانع کرد تقریباً بهترین فیلمش را بنا بر این داستان بسازد، از نژاد آندرومدا، پیش از خواندن کتاب، یا دیدن فیلم که به سال ۱۹۷۱ یعنی سه سال پس از فروش فوق‌العادۀ کتاب، ساخته شد، تصوری از آنچه در داستان و فیلم نفس‌گیر دیگری به نام بیگانه داشته باشید. یعنی یک اُپرای فضایی ترسناک. موجوداتی که انسان زمینی تاکنون با آنها برخورد نداشته. ولی اینطور نیست! من به عمد هیچ جزییاتی از داستان را لو نمی‌دهم تا کتاب را بخوانید.
ولی در اینجا نوشته‌ام را چند بخش می‌کنم: کتاب اصلی، کتاب فارسی‌شده و فیلم. در اینجا چندان هم قصد نقد خود اثر را ندارم. ادامه مطلب
پیش درآمدی بر معرفی چند کتاب
شاید بتوانم با این جمله شروع کنم: برای محیط علمی راکد و مسمومی چون محیط علمی ایران، خلق انگیزه همتی بس عظیم می‌طلبد. کسی که عاشق کارش و مطالعاتش باشد، عاشق یادگیری باشد و سدهای بسیاری را هرچند با تحمل مسائل بسیاری از جمله مشکلات بزرگ اقتصادی که گریبانگیر جامعۀ علمی و دانشگاهی ماست، باید از پیش رو بردارد. طی سال‌های متوالی تجربۀ شخصی من حداقل به من نشان داده:
محیط علمی آلوده به پول، که البته به طور مجرد دستاورد و نتیجۀ زحمت ولو زحمت روانی و کلامی یک دلال باشد، می‌تواند لذت بخش باشد و کسی منکر ارزش رفاه اقتصادی نیست. در کار علمی نیز شما در یک انباری با مخ نمی‌توانید فرمول روی دیوار نقش کنید و در نهایت به یک کشف بزرگ برسید در حالی که دنیای امروز، ایجاب نمی‌کند حتی یک لحظه دست از فکر به وضعیت مالی بردارید. پس باید تأمین باشید.
از پول که بگذریم به بی اخلاقی تاریخی خودمان می‌رسیم: طمع و حسادت که همواره در طول تاریخ بلاهای مختلفی سر همین دو بر سرمان آمده. محیط به ظاهر علمی ما هم چیزی فراتر از این دو نیست. بسیاری، اگر نه بخواهم همه با یک نگاه داوری کنم، درگیر موقعیت‌یابی برای درآمد بالاتر در دانشگاه‌ها هستند. پس نیاز به چند چیز دارند که مهم‌ترینشان در چشم بودن است. این در چشم بودن با تولید علمی حاصل نمی‌شود. کما اینکه درصد قابل توجه مقالاتی که از ایران منتشر می‌شود، ارزش علمی به معنای رهیافت جدید در خود ندارند. چیزی جز پدیده‌شناسی جزیی نیستند. (پدیده شناسی: برازش داده‌های تجربی و نظریه). ادامه مطلب
همانطور که در پوستر تهیه شده توسط دوستان نشر باشگاه اطلاعات کامل را می‌بینید، به مناسبت ده سالگی فراگیری فعال نجوم، برنامه‌های ترتیب داده شده. باورم نمی‌شود که واقعاً یک دهه گذشت. کتابی که دوستش دارم، کتابی که شروع یک فعالیت طولانی مدت بود. کتابی که یادگاری از پدرم بوده. و کتابی که باعث شد تا خودم به شیوه‌های نوین آموزشی توجه خاصی داشته باشم.
و بیش از آن همین کاب باعث شد، حضور دیگری هم در جامعه داشته باشم: به عنوان کسی که در رشتۀ تخصصی خودش کار می‌کند، از همان موضوع‌ها برای مردم بگوید. یقیناً بنا به دلایل بسیاری حضور چشمگیری نداشته‌ام در این سال‌ها، ولی تصور نمی‌کنم تغییر روش، چندان هم بد باشد. آنچه که نمی‌داتم بسیار بسیار بیشتر می‌شود، چراکه برای حل نمی‌دانم‌ها و تبدیل به می‌دانم‌ها، به سؤال‌های بسیاری برخورد کردم. این را از قول فلاسفۀ یونان و بعدها مبدعین مکانیک کوانتم عرض می‌کنم: رسیدن به درک آنچه نمی‌دانید شروع دانستن است. جمله‌ای بیشتر به نام نیلز بوهر، یکی از مردان بزرگ علم برجای مانده. ادامه مطلب
